نشست علمی «اقتصاد آل بویه با تاکید بر تولید و تجارت ابریشم» با حضور پژوهشگران و علاقهمندان صبح یکشنبه 23 شهریور برگزار شد.
خلاصه و چکیده سخنرانی خانم دکتر ره در نشست علمی با عنوان: تاریخ آل بویه، با تاکید بر تولید و تجارت ابریشم
نام واژه بویه در شرق گیلان به مفهوم ابریشم و نوغان است. بنابراین حاکمان آل بویه که از سرزمین ابریشمخیز گیلان برخاسته بودند، به خوبی به ارزش و جایگاه ابریشم آگاه بودند و اقتصاد مبتنی بر ابریشم را پایهگذاری کردند و دیری نپایید که در شهرهای مهم گستره بویهیان تولید منسوجات ابریشمی توسعه یافت. به نحوی که عضدالدوله در شیراز شهر صنعتی برای تولید پارچه خز و دیبا احداث کرد. پارچه حریر، راخته، تافته، ملحم، مصمت، عتابی و... در نیشابور، زرنبفت در ابیورد، بنبوزی در نساء، جامه سیمگون در سمرقند، منیره در ری، و انواع منسوجات ابریشمی در دیگر نقاط پهنه بویهیان تولید شد. کاربرد البسه ابریشمی با عنوان طراز در اهدای خلعت، پارچه طلیسان برای علما و فقها، خفتان غژآگند برای سپاهیان و همچنین ابزار فراغتی منسوجات ابریشمی این کالا را مورد توجه اشراف قرار داد و به نمادی از قدرت و ثروت مبدّل نمود و سبب افزایش تقاضای آن شد. از این رو حاکمان بویه با تعیین مالیات بر آن تلاش نمودند تولیدات ابریشمی را در انحصار خود نگه دارند.
صمصامالدوله در سال 375 ق. مالیات عشر بر ارزش کالای ابریشمی را تعیین کرد و با مخالفت مردم روبرو شد. ابونصر سابور نماینده بهاءالدوله دو بار اقدام به تعیین مالیات بر ابریشم نمود بار اول به شورش بازرگانان روبرو شد و بار دوم تا حدودی موفق شد و بهانهای دست مخالفان داد تا او را برکنار و عمیدالجیوش اداره بغداد را بر عهده گیرد و سه سال مالیات را ملغی سازد. در نهایت ابوعلی پسر کالیجار توانست با ایجاد شبکه بانکداری با نام صراف هر گونه مبادله تولیدات ابریشمی را در انحصار خود قرار دهد و بر آن مالیات ببندد. با این وجود جایگاه صنعت ابریشم در دوره آل بویه نماد فاخر در زندگی دنیوی بود و حتی در مرگجامهها نیز کاربری یافت و با هنروری باورداشتهای نمادین فرهنگ اساطیری ایران را به فرهنگ اسلامی درآمیخت. پارچههای ابریشمی باقیمانده از دوره آل بویه در موزههای لوور و سنژوزه در پاریس نگهداری میشود و دستیافتهای کاوشهای اخیر در شهر ری در موزه دوره اسلامی تهران دیده میشود. پژوهش حاضر بخشی از مطالعه تاریخ اقتصادی و تاریخ هنر در دوره بویهیان بود که به اختصار در نشست تخصصی اقتصاد آل بویه با تاکید بر تولید و تجارت ابریشم ارائه شد. در انتهای این نشست به سوالات حاضران در جلسه پاسخ داده شد.
