نشست تخصصی با موضوع"کهن دژ سکسار؛ بخشی از ناگفته های تاریخ پرشکوه گیلان زمین" در تاریخ 12 آبان 1399 در سالن اجتماعات پژوهشکده گیلان شناسی با رعایت پروتکل های بهداشتی برگزار گردید.
در ابتدای مراسم دکتر جهانی برای ایراد سخنرانی به جایگاه آمدند و ضمن خیر مقدم از حضار ،نتایج سالیابی ملات قلعه رودخانه را به دوره سلجوقی نسبت دادند که در دوره صفویه مورد مرمت قرار گرفت. وی از کاوش های انجام گرفته در خصوص قلعه رودخان اطلاعاتی را ارائه نمود که اولین کاوش در سال 1377 به سرپرستی مرحوم صدرکبیر و دکتر سیدمهدی میرصالحی انجام گرفت که نتیجه آن نمایان شدن بقایای سازه های معماری مدفون شده در این بخش بوده است.دومین،سومین و چهارمین کاوش توسط شهرام رامین بود که آوار برداری و آزادسازی سازه های مدفون شده در بخش های مختلف قلعه و همچنان یافته های باستان شناسی دوره اسلامی بوده است.
وی افزود: قلعه رودخان به عوان یک قلمرو حکومتی-نظامی مطرح و با توجه به وجود آب کافی و چشمه و آب انبار در داخل قلعه طبعاً از امکانات زیستی برخوردار بوده است.از مهم ترین فضاهای قلعه، می توان به دروازه های شاه نشین، آب انبار، زندان و درب اضطراری اشاره کرد.
در ادامه سخنرانی آقای میر صالحی برای سخنرانی به جایگاه آمدند. وی بیان داشت که قلعه رودخان از بزرگترین بناهای استان است که اولین کاوشی که در این زمینه صورت گرفته در زمستان 1379 به سرپرستی صدر کبیر انجام پذیرفت؛ که با توجه به شرایط سخت تمرکز بیشتر کاوش در قسمت میانی قلعه صورت پذیرفت. اولین آثار به دست آمده مربوط به هزار پله است و در ادامه مواردی از ظروف سفالی، و وسایل فلزی، یافت شد و حفاری بعد از 45 روز پایان یافت.
طبق یافته های آقای میر صالحی بیان داشتند که این قلعه مکان زندگی برای یک خانواده بوده است با توجه به یافت شدن گهواره نوزاد، که نشان از زیستن خانواده در آنجا دارد؛ و قریب به اتفاق یک خانواده سلطنتی زیست میکردند که برای محافظت در قلعه زندگی میکردند.
حال یک سوال مطرح است که علت گمنامی قلعه رود خان چه بوده است؟ چون گیلان از نظر جغرافیایی شامل دو قسمت جلگه و کوهستان است، و چون منطقه جلگه ای از نظر دفاعی ضعیف بوده وجود قلعه الزامی بوده است. و به طور کلی مراکز غرب گیلان به قدرت نزدیک تر بودند به این دلیل اینکه زمانی، زنجان پایتخت سلطانی بوده است. یک مسئله مهم یافتن این مسئله است که افرادی که در آن ناحیه بودند مذهب شیعه داشتند یا سنی؟ افرادی زیادی از سنی مذهب ها در مناطق غرب گیلان ساکن هستند و در اوایل دوره صفویه نیز ما مرمت و احیای این بنا را داشتیم.دو اتفاق مهم در دوره صفویه ، یکپارچه سازی حکومت از نظر ملک الطوائفی و دیگری رسمی شدن مذهب شیعه در گیلان در زمان شاه طهماسب بوده است. علت گمنامی قلعه رودخان، به این خاطر بوده است که زیست خانوادگی وجود داشته است و یک منطقه خصوصی محسوب میشده است. به طورکلی نتایج یافته ها نشان می دهد که قلعه رودخان به صورت عامدانه از نظر دیگران مخفی شده است چون منطقه ای امنیتی برای مالکان بوده که در دوره صفویه نیز تجدید حیات میشود.
در ادامه آقای سخایی برای ارائه سخنرانی خود به جایگاه آمدند. وی ضمن خیر مقدم به حضار بیان داشت که برای قدمت اثرباستانی یکی از روش های مهم قیاسی است که برای مثال، تطابق آجری بنایی با بنای سلجوقی، و پی بردن به این نکته که قدمت بنا را تشخصی دهیم. وی افزود که آقای رامین در کتاب خود بیان داشته است که قلعه رودخان ، محلی وزیر نشین و شاه نشین بوده است. وی افزود یکی دیگر از روش های گردآوری اطلاعات، روش اسنادی و کتابخوانه ای است.
وی بیان داشت که سکا ها از جنوب آمدند و آقای حاکمی نیز در اثرش، وجود سکا ها را در گیلان اثبات کردند که طبق احتمال از دوره اشکانی بوده است. و ما تنها نباید از روی قدمت آجرهای بنا پی به قدمت بنا در دوره سلجوقی ببریم. طبق مطالعاتی که انجام دادم، بهترین روش باستان شناسی، نمونه گیری از لایه های زیزین اثر است، مثلاً پی بناها. یک مورد دیگر، عدم کاوش از قبرستان های اطراف قلعه رودخان بوده است، و چون کاوشی صورت نگرفته است نباید بگوییم که قبرستانی وجود نداشته است. ما میتوانیم با استقاده از علم انسان شناسی زیستی پژوهشکده گیلان شناسی استفاده کنیم و بگوییم تا یافت شود که سکاها از دوره اشکانیان بوده است.
در پایان دکتر موسوی ضمن تقدیر و تشکر از سخنرانان، از آقای سخایی خواست که ضمن هم فکری و تلاش با جمعی از باستان شناسان و صنایع دستی و گردشگری به دغدغه های خود عمل بپوشاند.
