یکی از جلوه‌گاه‌های تحقق آرمان‌های انقلاب مشروطه روزنامه ها است که مبارزان سیاسی، مصلحان اجتماعی، فرهنگ‌دوستان، و ادیبان از اهداف و اندیشه‌های اصلاحی خود در آن‌ها نوشته‌اند. در این زمینه نیز، گیلان هم موطن روزنامه‌نگاران بنامی چون افصح‌المتکلمین، سیداشرف‌الدین حسینی، حسین کسمایی، ... و هم محل نشر روزنامه‌های مهم و تأثیرگذاری چون خیرالکلام، نسیم شمال، و جنگل،... بوده است. اکنون که صد و اندی سال از انقلاب مشروطه می‌گذرد، بازخوانی و پژوهش در آرای انقلابی‌ها و موافقان و مخالفان آن امری ضروری، و به سبب تأخیر در مراجعه به مستندات، بلکه حیاتی است. به همین منظور نشست علمی یادمان یکصد و ده سالگی روزنامه های نسیم شمال و خیرالکلام صبح روز دوشنبه ۲۰ شهریور در تالار اجتماعات دکتر رحمدل پژوهشکده گیلان شناسی برگزار گردید. در ابتدای این نشست که به همت پژوهشکده گیلان شناسی و با همکاری موسسه فرهنگی معیار سخن به مناسبت یکصد و دهمین سالگرد انتشار روزنامه های نسیم شمال و خیرالکلام برگزار شد، علی امیری سندپژوه و پژوهشگر گیلانی و دبیر نشست، به معرفی برنامه و سخنرانان پرداخت. سپس دکتر موسوی، رئیس پژوهشکده گیلان شناسی ضمن خیرمقدم، از جمله اهداف این نشست را  توجه به هویت تاریخی و فرهنگی مطبوعات در گیلان دانسته و به مروری بر تاریخچه پژوهش در زمینه مطبوعات پرداخت و از بزرگان این عرصه قدردانی نمود. وی توجه به جزئی ترین و معمولی ترین مسایل روزمره زندگی مردم را خصلت اصلی شعر مشروطه دانست و گفت: صاحب جریده نسیم شمال، با وجود آنکه طنزپرداز بود ولی همواره به قلمرو فرهنگ و اخلاق وفادار ماند. وی بررسی آثار بزرگانی چون افصح و اشرف الدین را به لحاظ شناخت فرهنگ عامه آن دوران، بسیار حایز اهمیت دانست. سخنران اصلی نشست فرید قاسمی نویسنده و پژوهشگر مطبوعات، سخنان خود را با یادی از زنده یادفریدون نوزاد و کتاب ارزشمند وی، تاریخ جراید گیلان آغاز نمود. وی زمان انتشار روزنامه های نسیم شمال و خیر الکلام را بسیار پرفروغ و پرتنش خواند: پر فروغ از آن جهت که ۷۰ سال از تاریخ مطبوعات ایران و ۱۳۰ سال از تاریخ مطبوعات فارسی در جهان می گذشت و پرتنش از آن رو که حاکمیت وقت غافل از وضع موجود بوده و شاهد توقیف مطبوعات و حمله به دفتر نشریه ها توسط حاکمیت مستبد بودیم و در مجوع سالی پر از تنش و دغدغه برای روزنامه نگاران و فعالان مطبوعاتی بود. وی در ادامه به رده بندی فعالان اجتماعی و تشریح اندیشه های صاحبان جراید در ۱۱۰ سال گذشته از منظر های متعدد پرداخت و برجسته ترین آنها را تقسیم بندی افراد به موافق اطلاع رسانی و تغییر در وضع موجود و مخالف آگاهی و آزادی دانست. قاسمی در ادامه به مقایسه ویژگی های قلمی و شخصیتی صاحبان جراید نسیم شمال و خیرالکلام پرداخت و تاکید کرد: با وجود اینکه در متون دانشگاهی صور اسرافیل را پیشگام در ساده نویسی می دانند ولی بنظر من ساده نویسی نوشتار نسیم اصلا قابل مقایسه با صور اسرافیل نیست  و همین امر هم موجب شد مردم اشعار جریده نسیم شمال را حفظ کنند و بصورت ضرب المثل در محاوره ها بکار برند. در ادامه دکتر فاروق خارابی موسس رشته علوم اجتماعی در دانشگاه گیلان، به ایده های انقلاب مشروطه که متأثر از روزنامه‌های مشروطه بود اشاره کرد و افزود: روزنامه ها در این دوره متفاوت از گذشته بودند٬، زیرا هدف آنها اصلاح جامعه و وضع موجود بود و برخلاف گذشته به دنبال نفع شخصی نبودند. وی نکته حایز اهمیت در نسیم شمال را پرداختن و دفاع از حقوق زنان و کودکان دانست و تاکید کرد: نسیم شمال جای خالی ادبیات اجتماعی در ایران را پر کرد و این عمده ترین دلیلی است که می بینیم زنها و دخترها و حتی بی سوادها نسیم شمال را می خرند و از باسوادها می خواهند که برایشان بخوانند. در ادامه ی  برنامه، علی امیری سندپژوه و پژوهشگر گیلانی، در خصوص اهمیت اسنادی روزنامه های قدیم و نقش آنها در پژوهش های امروز مطالبی را عنوان نمود و اذعان داشت: عمده پژوهشگران اتفاق نظر دارند که دسترسی پژوهشی پژوهشگران به جراید قدیم گیلان بسیار سخت است و معتقدم خیر الکلام از این منظر باید بطور کامل بررسی شود زیرا آیینه تمام نمای رفتار های سیاسی فرهنگی ادبی سال های نخست مشروطه رشت است. این پژوهشگر به فعالیت های تشکیلاتی افصح اشاره نمود و افزود: تاریخ انجمن های بلدیه و مشروطه را باید از خیر الکلام استخراج کرد و از این منظر گزارش های خیر الکلام قابل مقایسه با دیگر رسانه های عصر وی نیست. آخرین سخنران برنامه، بهنام رمضان نژاد نویسنده ، ویراستارو مدیر عامل موسسه فرهنگی معیار سخن، در خصوص فعالیت‌های موسسه مطالبی را بیان نمود و از باز تولید مطبوعات گیلانی که میراث غنی فرهنگی و تاریخی هستند، بصورت دیجیتال و قابل استفاده برای پژوهشگران خبر داد. رمضان نژاد گام نخست در طرح های پژوهشی این موسسه را ایجاد مرکز اسناد برای میراث مطبوعاتی خواند؛ وی همچنین تولید مستنداتی در قالب مقاله و دانشنامه مطبوعات گیلان، انتشار کتاب‌هایی تحت عنوان بریده جراید گیلان و تهیه فهرست توصیفی مقالات روزنامه های گیلان را از دیگر فعالیت های در دست اقدام این مجموعه بر شمرد. در بخش آخر این نشست، حاضران به طرح پرسشهای خود از سخنرانان پرداختند. در انتهای برنامه، از احمد اداره چی، نویسنده و پژوهشگر گیلانی، به پاس یک عمر فعالیت مطبوعاتی وی و کسی که در سال ۱۳۷۵ بهترین نسخه مجموعه آثار نسیم شمال را منتشر کرده است، تقدیر و قدردانی به عمل آمد و هدایایی از طرف پژوهشکده گیلان شناسی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و مجمع اسلامی فرهنگیان به ایشان و سخنران میهمان، استاد فرید قاسمی اهدا شد. گفتنی است  در این نشست، مستندی درباره تاریخچه مطبوعات گیلان، ساخته حامد اریب و به یاد روزنامه نگار و نویسنده فقید گیلانی، محمد تقی صالح پور و نماهنگ مطبوعات گیلان از آغاز تا پایان دهه نخست 1300 خورشیدی پخش گردید.